Diyabetik Ayak Bakımı

Diyabet ve Ayak Sağlığı

Ayak sağlığına dikkat etmek her zaman çok önemli. Diğer yandan diyabet rahatsızlığınız varsa, ayak bakımınıza daha da özen göstermeniz gerekiyor. Çünkü diyabet rahatsızlığından en çok etkilenen organların başında ayaklarımız geliyor. Diyabet sürecinin kontrol altında tutulmadığı durumlarda, bu hastalıktan mustarip bireyler; diyabetik ayak olarak adlandırılan ve ilerleyen dönemlerde kangrene neden olabilecek sağlık sorunlarıyla karşılaşabileceklerini asla unutmamalılar. Bunun en önemli nedeni ise kanda uzun süren yüksek şeker seviyelerinin sinir hasarına, ayak damarlarının tıkanmasına ve dolaşım sorununa yol açması...

Düzenli ayak bakımı şart

Yapılan araştırmalara göre diyabet hastalarının yaklaşık yüzde 15’i hayatlarının bir döneminde diyabetik ayak yarası ile karşı karşıya kalıyor. Eğer kiloluysanız, 60 yaşın üzerindeyseniz, yüksek tansiyon-yüksek kolesterol sorunu yaşıyorsanız ve uzun süredir diyabet rahatsızlığınız varsa düzenli ayak bakımı yaptırmanız, hayati öneme sahip. Diyabet hastalarında otonom nöropatiye bağlı terleme mekanizmasının bozulmasıyla ayakta kuruluk, ciltte çatlak, yarık ve nasır gibi sorunlarla karşılaşılabiliyor. Özellikle çatlak ve yarıklar; bir an önce kontrol altına alınmazsa, farklı enfeksiyonlara neden olabiliyor. Bu tip yaralara özel ayak bakımı ile müdahale edilmediği takdirde, sadece ayağı değil; bacağı da tehdit edici sağlık sorunları oluşabiliyor.

Belirtileri ihmal etmeyin

Diyabet; hastaların ayaklarında ciddi yaraların açılmasına, enfeksiyon gelişmesine ve yaraların büyüyerek parmak, ayak ve bacak kayıpları gibi tabloların gelişmesini tetikleyebilir. Diz altı bölgedeki küçük çaplı damarların tutulumu sonucunda, ayağı besleyen tüm damarları tıkalı olan hastalarda, çok kısa mesafe yürümekle vaya istirahatte ağrı kesicilerle geçirilemeyen ciddi iskemik ağrıların geliştiği kritik bacak iskemisi denilen tabloya neden olabilir. Hastaların ayağındaki enfekte ve ciddi ağrıya neden olan yaralar nedeniyle hayat kaliteleri de ciddi oranda düşüyor. Küçük bir yara ihmal edildiğinde çok büyük ve problemli bir yara haline gelebiliyor. Bu nedenle ayak bakımınızı yaparken; ayağınızda yara ve kızarıklık olmadığını her gün takip etmelisiniz.

Ne zaman doktora gidilmeli?

-Ayağınızda ciddi cilt rengi değişikliği varsa,

-Ayak ve ayak bileğinizdeki şişkinlik artarsa,

-Yürürken ya da istirahat ederken ayağınız ağrıyorsa,

-Ayağınızda kalıcı yaralar çıkıyorsa,

-Tırnak batması, ayak mantarı, topuk çatlağı ve farklı enfeksiyon belirtileri varsa derhal ayak sağlığı uzmanına görünmenizde fayda var.

Diyabetik yara bakımı

-Eğer kiloluysanız, öncelikle rejime başlamalı ve kilo vermelisiniz.

-Eğer ciddi bir enfeksiyon durumu söz konusu ise kan testinden sonra ağızdan ve damar yolundan antibiyotik tedavisine başlanmalı.

-Hızlıca bacak ve ayağı besleyen damarlar, tıkanıklık ve darlıklar açısından muayene ve tetkik edilmeli, darlık veya tıkanıklık varlığında yapılacak endovasküler veya cerrahi müdahaleler ile ayağın yeniden kanlandırılması (revaskülarizasyon) sağlanmalı.

-Gerekli müdahaleler yapıldıktan sonra uygun yara bakım tedavisine geçilmeli.

-Diyabet bağlı bacak damarlarındaki darlık ve tıkanıklıkların tedavisi ise kapalı (endovasküler) ve açık (cerrahi) olarak yapılıyor.

-Diyabetik ayak yarası olan hastaların neredeyse tamamında daha büyük damarlarda da problemler gözlemleniyor. Diz altı bölgede bacağı besleyen damar üçe ayrılarak ayağa ilerliyor. Bu damarların ikisi ayakta birleşerek tüm ayağı ve parmakları besleyen bir kemer ve ağ oluşturuyor. Yara iyileşmesi için yapılacak tedaviler ile ayağı ve parmakları besleyen en az bir damarın kanlanması sağlanıyor.

Ayak bakımında hangi kriterlere dikkat edilmeli?

-Diyabetli kişiler ayaklarını ılık su ve sabun ile her gün yıkamalı. İyice kuruladıktan sonra mutlaka pamuklu çorap giymeli.

-Evde çıplak ayakla değil, terlikle dolaşılmalı.

-Sivri burunlu ve dar ayakkabılar yerine yumuşak tabanlı ayakkabılar tercih edilmeli.

-Tırnaklar düz kesilmeli, tırnak batması söz konusu ise mutlaka ayak sağlığı uzmanından randevu alınmalı.

-Ayak ve bacaklardaki renk değişiklikleri düzenli olarak kontrol edilmeli. Ayakların her yeri, parmak altları, araları, taban, topuk gözden geçirilmeli. Ayağın sadece kolay görünen üst kısımları değil, diğer kısımları da gözlemlenmeli. Bu noktada ayna yardımı faydalı olabilir.

-Kontrollerde, kızarıklık, şişlik, renk değişiklikleri, vurma, soyulma, su toplaması ve parmak aralarında beyazlaşma olup olmadığına dikkat edilmeli. Bu belirtilerden bir ya da birkaçı söz konusu ise derhal bir sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.

-Bacak ve ayak damarlarındaki tıkanıklıkların değerlendirilmesi amacıyla, damar cerrahisi uzmanıyla görüşülmeli.

-Sigara içiliyorsa dolaşımı olumsuz etkilediği için derhal bırakılmalı.

-Düzenli egzersiz yapılmalı.

-Diyabetik hastalarda ayağın bası alan noktalarında nasır gelişebiliyor. Nasır gelişimini önlemek için düzenli olarak koruyucu krem kullanmak gerekiyor. Hasta veya yakınları nasırı tırnak makası, jilet gibi aletlerle kesmemeli, törpü ile ponza taşıyla törpülememeli, nasır ilacı kullanmamalı.

-Diyabetik bir hasta banyo yapacağı zaman, su sıcaklığı önceden ayarlanmalı, sıcaklık kontrolü elle veya daha da iyisi hasta yakını tarafından yapılmalı.